Mijn variaties op de Oekraïense melodie: ‘Plyve Kacha’ worden as zondag 2 april om 17 u op de Concertzender uitgezonden in het programma: ‘Een Os op het Dak’ van Thea Derks. De ‘Plyve Kacha’ variaties zijn gratis te bestellen bij Donemus Publishing, maar een donatie voor giro 555 wordt zeer gewaardeerd! Ik doe hierbij een verwijzing naar Thea Derks die het programma presenteert, en Basia Jaworski omdat ik de variaties eerder voor jou heb gespeeld. Mocht je niet in de gelegenheid zijn om te luisteren: je kunt het programma terughoren zowel via de Concertzender App die gratis te downloaden is, als door te googelen: Concertzender ‘Een Os op het Dak’. Dan kom je zeker bij deze en andere interessante uitzendingen terecht!
Een halve meter boeken lezen over de componist van wie zo weinig bekend is. Het dikste boek ‘A Famous Harpsichordist’s Study of the Life, Times, and Works of One of the Greatest Composers for His Instrument’ van Ralph Kirkpatrick waar zo’n beetje om de zin staat (in het Engels): “Zo zou het gegaan kunnen zijn.”
Nog meer lezen over de castraat Farinelli, waar Scarlatti zo intensief mee samen moet hebben geleefd .. ze kwamen allebei uit Napels. Een koning die zo gek was als een deur. Psychologische feiten die veelzeggend zouden kunnen zijn: waarom laat iemand een document opstellen om zich onafhankelijk van zijn vader te maken? Zegt dat iets over de verhouding vader en zoon? Waarom is er maar één portret van Scarlatti?
Zijn al zijn Sonates voor koningin Maria Barbara geschreven? Of heeft Maria er misschien ook één geschreven?
Waar zijn zijn originele partituren gebleven? Wat een geluk dat Farinelli in elk geval de kopieën heeft meegenomen. Waar zijn zijn originele partituren gebleven? Stel je voor: het heeft maar een haar gescheeld of we hadden nooit van de muziek van Scarlatti gehoord.
Meer ga ik natuurlijk niet verklappen. Ook niet wat Farinelli elke avond in de slaapkamer van koning Filips V deed. Je gaat het horen als je naar mijn vertelconcert komt. Try-outs in april en mei. Data volgen.
Heleen Verleur schreef Ki 1, 2, 3 en 4voor fagot, klankschaal en loop station, geïnspireerd door Aikido bewegingen. Ze schreef dit stuk speciaal voor aikidoka én fagottiste Stefanie Liedtke.
“Daar sta ik dan. Net 17 jaar, op een brug over de grensrivier tussen Portugal en Spanje, uitgehuwelijkt te worden aan kroonprins Fernando VI van Spanje. Hij is net 15.
We staan daar op de brug omdat onze families dan niet bij elkaar aan land hoeven komen. Ze vertrouwen elkaar namelijk niet zo, en ons huwelijk moet het vertrouwen herstellen.
Ik ben Maria Barbara, prinses van Portugal.
(Scarlatti stelt een vraag) Wat zeg je? Of Fernando en ik elkaar eerder gezien hadden? Welnee! We zagen elkaar voor het eerst. Hij schrok zich dood, de schat. Dat zei tenminste die Engelse ambassadeur, Sir Benjamin, later in een verslag. Ik had een te grote mond, dikke lippen, hoge jukbeenderen, kleine ogen. Kortom er was niet veel goeds aan mij!
Nou ja … veel te kiezen had hij niet. En ik ook niet. Zo ging dat nu eenmaal in 1729 aan de hof!
Maar ik voelde: wij gaan het redden met elkaar. We waren niet verliefd – daar hadden we trouwens ook niet veel tijd voor gekregen.
Na mijn huwelijk werden al mijn vrienden en bedienden terug naar Lissabon gestuurd. Behalve jij, mijn Napolitaanse muziekleraar! Jij ging met mij mee naar Sevilla. Om mij klavierles te geven.
Hij schreef zelfs heel mooie stukken speciaal voor mij!
‘Intercity’ is een nieuwe compositie van Heleen Verleur voor vijf spelers op één piano.
Intercity filmpje
Het is speciaal gecomponeerd voor de Dag van de Componist 2023 op zaterdag 17 juni.
Het idee is dat dit stuk op alle stationspiano’s in Nederland kan worden uitgevoerd, maar ook in andere concertruimtes en lespraktijken.
‘Intercity’ is een compositie voor vijf rechterhanden. Piano wordt vaak als solo instrument gebruikt, maar het is superleuk om af en toe samen te spelen met elkaar. Ook voor middelbare scholieren is dit een gouden formule: het is niet al te moeilijk om in te studeren, maar je hebt wel maximaal plezier van samenspelen!
De trein rijdt weg, maakt vaart, komt aan op het volgende station, vermindert snelheid: maar welke componist staat ons nu weer op te wachten?
Je kunt kiezen of je op één, twee of drie stations wilt stoppen.
Positie: de spelers staan aan de piano, ietwat gedraaid, met het gezicht naar links.
Structuur:
A. Intro: trein rijdt station uit (0:00 – 0:06)
B. Refrein: dit wordt na elk deel herhaald. De trein komt langzaam op gang, gaat steeds meer versnellen, en aan het eind wordt weer afgeremd als de trein het station binnen rijdt (0:06 – 0:51)
C. De trein stopt op een verlaten station (0:51 – 1:56)
B. Refrein wordt herhaald
D. Op dit station is er een circus aan de gang (2:35 – 3:25)
B. Refein
E. In E. mag ook geïmproviseerd worden. Daarna geen B maar F! (4:37 – 5:14)
F. De trein rijdt naar het eindstation (5:16 – 5:57)
Het B-gedeelte is grotendeels ééntonig. Als het ritme van P.2 t/m P.5 lastig is, kun je een woordritme bedenken. Bv:
Ap-pel-taart met slag-room, met slag-room, met slag-room, en …
An-ti-lo-pen ze-bra’s, en chee-ta’s, en ze-bra’s en …
Zon-ne-bloe-men ro-zen, en tulpen, en rozen en …
of pan-nen-koek met ap-pel, ro-zij-nen, en ap-pelen
Of gewoon:
Tjoe-ke-tsjoe-ke tsjoe-ke, en tsjoe-ke, en tsjoe-ke en …
of:
Yes the train is coming, is coming, is coming, and …
of … zelf iets bedenken.
Het B-gedeelte is geschikt voor beginners die al een beetje gevoel voor ritme hebben, evenals het A en het F-gedeelte dat min of meer hetzelfde zijn. Alleen P.1 van het B-gedeelte kan door de docent of door een gevorderde worden gespeeld. Het is aan te bevelen om eerst het ritme van B eerst te klappen en/of te zing-zeggen, en het daarná pas op de piano uit te proberen.
Een langzamer versie van het B-gedeelte (als hulp bij het instuderen) vind je hier:
Audio B-gedeelte op 80
Je kunt ook besluiten alleen A, B, C en F te doen. Of A, B, D en F. Je mag zelf weten hoe lang je het stuk wilt maken.
De totale duur van het stuk is ongeveer 6 minuten, ook afhankelijk van de snelheid waarop het gespeeld wordt.
Vingerzetting: bij de toonsherhalingen kun je steeds dezelfde vinger gebruiken (beginners) maar je kunt ook wisselen naar 4-3-2-1 3-2-1 3-2-1 3-2-1, zodat het accent mooi op de 4 en de 3 komt.
NB: de snelheden van het audio-bestand zijn soms niet helemaal precies afgesteld. Het Sibelius notatieprogramma doet wel een soort versnelling, maar in realiteit zal dit iets meer geleidelijk verlopen.
NB: het is misschien handig tijdens het spelen twee versies van elke partij op de standaard te zetten. Het is namelijk lastig lezen als je helemaal aan de buitenkant staat. Met twee partijen is dit probleem opgelost.
Dit stuk wordt (gratis) beschikbaar gesteld voor educatieve doeleinden.
Zo ziet het er dus uit, met z’n vijven op 1 piano (repetitie 2022 van compositie M.Cornick)
‘Intercity’ is een nieuwe compositie van Heleen Verleur voor vijf spelers op één piano.
Intercity filmpje
Het is speciaal gecomponeerd voor de Dag van de Componist 2023 op zaterdag 17 juni.
Het idee is dat dit stuk op alle stationspiano’s in Nederland kan worden uitgevoerd, maar ook in andere concertruimtes en lespraktijken.
‘Intercity’ is een compositie voor vijf rechterhanden. Piano wordt vaak als solo instrument gebruikt, maar het is superleuk om af en toe samen te spelen met elkaar. Ook voor middelbare scholieren is dit een gouden formule: het is niet al te moeilijk om in te studeren, maar je hebt wel maximaal plezier van samenspelen!
De trein rijdt weg, maakt vaart, komt aan op het volgende station, vermindert snelheid: maar welke componist staat ons nu weer op te wachten?
Je kunt kiezen of je op één, twee of drie stations wilt stoppen.
Positie: de spelers staan aan de piano, ietwat gedraaid, met het gezicht naar links.
Structuur:
A. Intro: trein rijdt station uit
B. Refrein: dit wordt na elk deel herhaald. De trein komt langzaam op gang, gaat steeds meer versnellen, en aan het eind wordt weer afgeremd als de trein het station binnen rijdt
C. De trein stopt op een verlaten station
B. Refrein wordt herhaald
D. Op dit station is er een circus aan de gang
B. Refein
E. In E. mag ook geïmproviseerd worden. Daarna geen B maar F!
F. De trein rijdt naar het eindstation
Het B-gedeelte is grotendeels ééntonig. Als het ritme van P.2 t/m P.5 lastig is, kun je een woordritme bedenken. Bv:
Ap-pel-taart met slag-room met slag-room met slag-room, en …
An-ti-lo-pen ze-bra’s en chee-ta’s en ze-bra’s en …
Zon-ne-bloe-men ro-zen en tulpen en rozen en …
of gewoon:
Tjoe-ke-tsjoe-ke tsjoe-ke, en tsjoe-ke, en tsjoe-ke en …
of:
Yes the train is coming, is coming, is coming, and …
of … zelf iets bedenken.
Het B-gedeelte is geschikt voor beginners die al een beetje gevoel voor ritme hebben, evenals het A en het F-gedeelte dat min of meer hetzelfde zijn. Alleen P.1 van het B-gedeelte kan door de docent of door een gevorderde worden gespeeld. Het is aan te bevelen om eerst het ritme van B eerst te klappen en/of te zing-zeggen, en het daarná pas op de piano uit te proberen.
Een langzamer versie van het B-gedeelte (als hulp bij het instuderen) vind je hier:
Audio B-gedeelte op 80
Je kunt ook besluiten alleen A, B, C en F te doen. Of A, B, D en F. Je mag zelf weten hoe lang je het stuk wilt maken.
De totale duur van het stuk is ongeveer 6 minuten, ook afhankelijk van de snelheid waarop het gespeeld wordt.
Vingerzetting: bij de toonsherhalingen kun je steeds dezelfde vinger gebruiken (beginners) maar je kunt ook wisselen naar 4-3-2-1 3-2-1 3-2-1 3-2-1, zodat het accent mooi op de 4 en de 3 komt.
NB: de snelheden van het audio-bestand zijn soms niet helemaal precies afgesteld. Het Sibelius notatieprogramma doet wel een soort versnelling, maar in realiteit zal dit iets meer geleidelijk verlopen.
NB: het is misschien handig tijdens het spelen twee versies van elke partij op de standaard te zetten. Het is namelijk lastig lezen als je helemaal aan de buitenkant staat. Met twee partijen is dit probleem opgelost.
Dit stuk wordt (gratis) beschikbaar gesteld voor educatieve doeleinden.
Gister deed een leerlinge tijdens de les een stuk van Henry Purcell genaamd: ‘A ground in Gamut’. Een ‘ground’ is een variatievorm waarbij een bepaalde baslijn voortdurend wordt herhaald. Meestal is het in de toonsoort G, en in dit geval is het ook letterlijk de toonladder van G naar beneden in de bas. Deze ‘ground’ van Purcell lijkt echt enorm op het het thema van de Goldberg Variaties van Bach. In feite is Purcell’s ground de tweelingbroer of -zus van Bach’s Goldberg Aria. Aangezien Bach 10 jaar was toen Purcell overleed (Purcell 1659-1695 en Bach 1685-1750) vermoed ik dat Bach geïnspireerd is geraakt door deze ground. Ik weet niet zeker of de ground door Purcell is bedacht, of dat dit een algemeen bekende ground is uit die tijd.
Eerst Purcell’s ground gevolgd door een audio opname, daarna Bach.
Grappig is: we hebben twee neven uit Nieuw-Zeeland te logeren, en één van hen zei meteen na de les: jullie speelden Goldberg, hè. Goldberg is veel bekender geworden dan deze Ground in Gamut.
Overigens vind ik allebei de stukken prachtig: natuurlijk de Goldberg Variaties, een meesterwerk, maar Purcell’s ground is ook prachtig. Purcell schreef acht korte variaties op dit thema, die wel veel speelbaarder zijn dan de moeilijke maar mooie Goldberg Variaties.
Volgende week vrijdag 25 november 2022 ga ik een huisconcertje geven bij een vriendin. Ik ga allemaal pianostukken spelen die ik al sinds lang in mijn vingers heb, maar die een zekere emotionele impact hebben. Vandaar dat het programma heet: ‘Music Moves’. Zoals het middendeel uit het Italiaanse concert van Bach, maar ook La Fille aux Cheveux de Lin van Debussy, mijn eigen Plyve Kacha variaties, de beroemde Nocturne van Chopin in cis posth. en zelfs Spiegel im Spiegel van Pärt (hierbij mogen de mensen liggen). Na de pauze is de sfeer Spaans en Argentijns, met Granados, de Falla, Piazzolla en Verleur. Helemaal zin in! Helaas is het tamelijk ‘besloten’, maar als het een succes is, ga ik het nog wel een (paar) keer herhalen.
Op een feestje vraagt men wel eens wat ik doe. Het antwoord hangt een beetje af van mijn stemming. Soms vertel ik dat ik componeer en pianist ben. Dat vindt men meestal interessant. Mensen willen daar van alles over weten, kunnen het zich moeilijk voorstellen. “Hoe doe je dat dan, ga je gewoon zitten en dan komen de nootjes vanzelf?” Ja, zoiets.
Maar dan ingewikkelder. Meestal als je gewoon gaat zitten, komt er even helemaal niks, of iets waar je niet om hebt gevraagd. Soms komt er een hele golf en daarna is het weer even stil. Dan weer schrijf je iets in één keer op, om het de volgende dag weg te gooien. Of je schrijft het het in één keer op, om het de volgende dag weg te gooien .. maar je hebt gelukkig nog een versie bewaard. Die kom je de dag daarna tegen. En je bent er weer helemaal blij mee!
Het gebeurt ook wel eens dat ik mezelf stellig voorneem om nooit meer iets te schrijven. Gedachten als: alles is er al, wat heb ik hier nog aan toe te voegen? Voor wie doe ik het? Voor een onzichtbaar publiek? Voor mezelf? Nou. Ik denk het laatste. Want ook als er nooit meer iemand naar mijn muziek zou luisteren, zou ik het tóch willen opschrijven. Want ik word er zelf blij van. Maar soms ook niet. Soms is er geen één stuk van mezelf wat ik echt mooi vind. Als ik in zo’n stemming ben, kan ik beter even een wandeling gaan maken. Tot de storm is gaan liggen.
Een andere keer vertel ik op dat feestje dat ik pianoles geef.
Wanneer ik dat vertel, hebben mensen hier beelden bij. Soms krijg ik traumatiserende jeugdherinneringen te horen. Minder vaak dan wanneer ik over het componeren vertel, hoor ik “hoe doe je dat dan?”
Het verbaast mij soms hoe mensen denken te weten wat er tijdens een les gebeurt. Ze denken aan toonladders, aan vingeroefeningen, aan étudevirtuoos Carl Czerny. Er gebeurt zoveel meer.
Geen les is hetzelfde, ook niet met dezelfde mensen. Waarin ik mijzelf oefen tijdens het lesgeven, is in het hier en nu zijn. Mensen niet in te vullen, maar te vragen wat er is. De rol die muziek in het leven van mensen speelt, is divers en intens. Muziek maakt je los, ontwart, emotioneert. Je voelt je woede, of het kan je verdrietig maken. Het kan je ook gefrustreerd maken. Frustraties komen eerder naar boven, want het “snappen” van de muziek is niet hetzelfde als het “kunnen” spelen. Ook voor bijvoorbeeld hoogbegaafde mensen is dit een extra uitdaging. Om iets wat je snapt niet meteen te kunnen. Natuurlijk, als pianodocent ben je geen psycholoog. Maar als er emotionele lagen in iemand worden aangeraakt door de muziek, is het toch wel handig en belangrijk als je weet hoe je hierop kunt reageren. Bovendien raakt het bij jou, als docent, vaak ook een gevoelige snaar. Een leerling speelt op de begrafenis van haar oma en vertelt daarover. Hoe belangrijk is het, dat je gevoelens waar geen woorden voor zijn, leert omzetten in muziek? En ook nog deelt met elkaar?
Pianodocent zijn is het mooiste beroep ter wereld! Al is componeren ook best een leuke bezigheid.
