Scarlatti in Ryptsjerk
Categoriearchief: Aanbevolen
Première Scarlatti in Pianola Museum
26 november ’23 | 11.30 u
Pianola Museum, Westerstraat 106 A’dam
Piano, tekst & spel: Heleen Verleur
Regie advies: Julia Bless | Pruik & kleding: Andrea Palm
Reserveren gewenst via: heleenverleur111@gmail.com
Over de klaviercomponist Domenico Scarlatti is weinig bekend. Er is maar één portret van hem, er zijn maar een paar briefjes met zijn eigen handschrift gevonden en zelfs zijn sonates zijn niet in het originele notenschrift want ze zijn allemaal later gekopieerd. Waarschijnlijk door zijn klavierleerlinge Maria Barbara, prinses van Portugal. Is er daarom nooit eerder een voorstelling over hem gemaakt?
In deze vertelvoorstelling kijken we door de ogen van de net 17 jaar geworden prinses Maria Barbara naar het leven van de Napolitaanse componist Scarlatti. Heleen Verleur heeft hier een unieke vorm voor bedacht. Zoals zij eerder ook bij George Sand & Chopin deed, kruipt zij nu in de huid van Maria Barbara: de beroemde leerlinge van Scarlatti die heel goed klavecimbel kon spelen. Maria Barbara en haar echtgenoot Fernando worden 17 jaar lang gevangen gehouden in het paleis. Op welke wijze heeft Scarlatti’s muziek hen gered? Wat doet de castraat Farinelli elke avond in de slaapkamer van koning Filips V? Hoe komt het dat hij uiteindelijk zijn eerste minister wordt? Scarlatti’s vader zit hem dicht op de huid, daarom stelt Scarlatti in 1717 een document op waarin hij zijn vader dwingt om hem zelfstandig te verklaren. Wat voor invloed heeft hun complexe relatie op Scarlatti’s componeren? Een prachtige combinatie van theater en muziek, door één persoon uitgebeeld. Een voorstelling met de kracht van eenvoud en een minimum aan decor en attributen. Enkele reacties op de voorstelling Scarlatti:
“Had nog nooit van Scarlatti gehoord, maar dit zal ik nooit meer vergeten.”
“Het was zó levendig en beeldend: En de muziek betoverend. Wat had ik een heerlijke middag!”
“Vond het jammer dat het al was afgelopen.”
Scarlatti in het Meerpadkerkje
’t Was een succes. Heb zo genoten van vanmiddag. En het was te zien, dat anderen ook genoten. Vond het toch best spannend, vandaag. De eerste keer dat ik de voorstelling weer deed sinds 30 juni in Amsterdam. Daar zat een hele zomervakantie tussen. Het was drie maanden geleden.
Paar van de vele reacties die me bijstaan van vandaag:
“Had nog nooit van Scarlatti gehoord, maar dit zal ik nooit meer vergeten.”
“Oooo Heleen van dee je het leuk! Het was zó levendig en beeldend: En de muziek betoverend. Wat had ik een heerlijke middag door jou!”
“Vond het jammer dat het al was afgelopen.”
Deze reacties raakten mij. Hier doe ik het voor! Want ik wil graag dat mensen betoverd raken door muziek. Dat maakt het leven leuker, lichter én dieper.
Op donderdag 12 oktober speel ik de voorstelling bij EOKS. Daarna is de première op 26 november om 11.30 u bij het Pianola Museum in de Westerstraat. Vergeet niet te reserveren, want er kunnen ongeveer 40 mensen in de zaal.
Reserveren kan via heleenverleur111@gmail.com
Boekpresentatie ‘Twijfelen aan de werkelijkheid’
Op vrijdag 29 september 2023 was de presentatie van Jan van Eijck’s recent verschenen boek:
Twijfelen aan de werkelijkheid/Walburg Pers
in de achterzaal van het Pintohuis in de Amsterdamse Sint Antoniesbreestraat. We werden warm ontvangen door Peter Paschenegger. De zaal zat flink vol met belangstellenden. Natuurlijk waren uitgever Jan-Peter Wissink en redacteur May Meurs er ook, en May hield vooraf nog een wervende speech voor Jan. De interessante filosofische discussie tussen ideeënhistoricus Wouter Hanegraaff en Jan van Eijck werd op sprankelende wijze geleid door programmamaakster en schrijfster Sandra Rottenberg.
Aan fagottiste Stefanie Liedtke en mij de eer om dit gesprek te larderen met live muziek.
Het gehele programma kun je vinden onderaan dit bericht. De foto’s zijn gemaakt door Jan-Peter Wissink.
We speelden vier delen van mijn compositie ‘Between Waking up and sleeping:
- Waking up
- Dancing
- Walking
- Sleeping
Hieronder kun je de live opname van het derde deel horen.
Hier volgt een recensie van het boek door journalist Joep Auwerda (deze recensie verscheen eerder bij Bol.com):
‘Twijfelen aan de werkelijkheid’ gaat over een fascinerende vraag: Zien we de werkelijkheid werkelijk zoals die is? Een mens is snel geneigd om met ‘ja’ te antwoorden. Ondertussen zijn er steeds meer mensen die in complottheorieën geloven, die in bubbles of rabit holes terecht zijn gekomen zonder het zelf door te hebben. Nogal wat oogkleppen-dragers denken dat ze de wereld beschouwen met open blik, door wijdhoeklenzen.
Lees dit boek, het is een essay als een poolster in chaotische tijden. Van Eijck, filosoof en logicus die ook veel van wiskunde weet, zet al zijn kennis in om zijn lezer een nat washandje op het voorhoofd te leggen, om feiten over de werkelijkheid te kunnen onderscheiden van lulkoek-verhalen. En dat is in deze chaotische tijden een prestatie die moed vergt.
Hij focust op vier actuele onderwerpen die de gemoederen anno 2023 flink bezig houden: klimaatverandering, de Covidcrisis, de genderdiscussie, de oorlog in de Oekraïne.
Last but not least, Van Eijck tekende in een geheel eigen stijl zelf de fraaie illustraties in het boek. Hij dankt kunstenaar Fabrice, die zijn leermeester is geweest.
Kortom: ik vind dit een aanrader voor iedereen die er niet voor terug deinst om de grijze massa in het hoofd aan het werk te zetten. En voor alle liefhebbers van wijsheid.
Vier handen, vijf handen, zes handen
Een greep uit vier- vijf- en zeshandige pianostukken Verleur:
2013 Onderweg | Eigen uitgave op aanvraag (Lopend & Rennend )
2015 Waves piano 6 handen | Webshop Edition MatchingArts
2017 Piano Animals 4- en 6 handen
Youtube Piano Animals | Review Anne Ku | Review Nadia Lasserson
Published at Donemus: Piano Animals 4- and 6 hands
2018 Berceuse pour ceux qui ne veulent pas encore dormir | Slaapliedje voor wie nog niet wil gaan slapen | Webshop Edition MatchingArts
2019 Circus voor 6 handen Youtube: Circus (hier met 16 handen)
Eigen uitgave op aanvraag.
2021 Twaalf dansen voor piano 4-handig (inclusief improvisatie)
Eigen uitgave op aanvraag. | Recensie Christo Lelie in Piano Bulletin ’21
2021 When Bach met Lavignac and Smetana, Long Long Ago
2023 Intercity voor 5 rechterhanden | Gratis beschikbaar voor educatieve doeleinden. Uitleg & partituur ‘Intercity’
Ooit koos ik voor het instrument piano omdat het al helemaal “af” is. Je hebt niemand nodig om je te begeleiden. Tegenwoordig vind ik ook het samenspel heerlijk, maar ik zie ook aan mijn leerlingen dat ze het vaak heel gezellig vinden om met anderen samen te werken. Bovendien is dit superleerzaam, want je merkt dat iemand gewoon doorgaat als jij even hapert, en dan is het aan jou om die persoon weer op te sporen. Je wordt er handig van en het geeft je zelfvertrouwen dat als er iets mis gaat, je het weer kunt oplossen.
Mijn collega Hens Vlam-Verwaaijen, ons wel bekend van haar vele mooie en speelse stukken voor jongeren, is hierbij een voorbeeld geweest. Zij heeft ook zowel solo- als duostukken geschreven. Haar serie ‘Bridge over de Classics’ wordt nog altijd veel gebruikt:
Youtube kanaal Hens Vlam-Verwaaijen
Zelf ben ik ook steeds aan het experimenteren met meerdere handen op 1, 2, 3, 4 of zelfs 5 piano’s. Bij het Groninger Piano Festival speelden we zelfs met 16 pianisten op op 5 piano’s! Onlangs, op de Dag van de Componist, én op het afscheid (pensioen) van viooldocent Harry Vogel hebben we met vijf pianisten, ieder één hand, Intercity gespeeld. Een hilarische gebeurtenis! Samenspelen is zo fun.
Scarlatti in Meerpadkerkje zondag 8.10.23
Scarlatti heeft mij altijd betoverd. Tijdens mijn conservatoriumstudie in Hilversum leerde ik zijn muziek pas beter kennen. De combinatie van lichtheid en diepgang, emoties en Tom en Jerry-achtige loopjes. Ik wist niet zo veel over hem. Er is ook niet zoveel over hem bekend. Wel dat hij in dienst was van de Spaanse koningin, Maria Barbara, en haar klavierles gaf.
Hij schreef al zijn 555 Sonates voor deze muze en koningin Maria Barbara. Maar waarom werden Maria Barbara en haar man 17 jaar lang gevangen gehouden in het paleis? Wat voor rol speelde de muziek van Scarlatti in die tijd?
Waarom liet Scarlatti een document opstellen om zijn vader te dwingen hem zelfstandig te verklaren? Wat voor invloed had de castraat Farinelli op dit alles? Dit boeiende en leerzame concert is voor iedereen vanaf ± 10 jaar.
Graag van tevoren reserveren: heleenverleur111@gmail.com
Locatie: Meerpadkerk | Meerpad 9, 1025 LA Amsterdam-Noord
Duur: ± 50 minuten.
Entree: €10,-
Piano, tekst & spel: Heleen Verleur
Muziek: D.Scarlatti & H.Verleur
Regie- & tekst advies: Julia Bless
Pruik & aankleding: Andrea Palm
Meer info:
Kamermuziek festival Almere
Van 30.8.23 tot 3.9.23 vindt het Festival Almere Muziek! plaats.
De lessen vinden plaats in het CKVAlmere. De concerten worden buiten gegeven op het Esplanadeplein voor de hoofdingang van de Kunstlinie. Bij slecht weer gaan ze binnen in de grote foyer van de Kunstlinie door.
Hieronder zijn een paar audio/video voorbeelden die tijdens de dag gespeeld gaan worden met blokfluit, cello & piano.
Jan Sierhuis: een prachtige kunstenaar
Piano oefenen: hoe doe je dat? (1)
Ooit zei een leerling tegen me: “Pianospelen is leuk, maar het kost zoveel tijd.”
Het grappige is, dat je het daar toch juist voor doet? Maar wat deze leerling waarschijnlijk bedoelde, was: “Het kost zoveel tijd voordat je het kunt!”
Maar wat is dat: het kunnen?
Het is waar: weinig mensen kiezen voor een instrument omdat ze zo dol zijn op oefenen. Ze stellen zich voor dat ze meteen de sterren van de hemel spelen. Helaas werkt dat niet zo. Netzomin als dat je meteen het Zwanenmeer kunt dansen als je op ballet gaat. Of bij Oranje mag spelen als de op voetbal gaat. Punt is, dat je naar verhouding meer met oefenen bezig zult zijn dan met uitvoeren. Mensen met een goede strategie en doorzettingsvermogen komen er zelfs verder mee, dan mensen met veel talent en geen strategie. Het kost heel veel tijd om een instrument te leren beheersen. Hoe kun je die tijd “leuk” maken? Of in ieder geval “leuker”?
Als je bijvoorbeeld de gedachte hebt, dat je het al “had moeten kunnen” wordt oefenen een stuk minder leuk. Als je de gedachte hebt dat je een stuk foutloos moet spelen, wordt het ook op eieren lopen.
Zelf vind ik oefenen heerlijk. Het maakt me niks uit als ik een stuk nog niet kan. Het geheim is, dat ik het stuk gewoon al in mijn hoofd hoor. Het is als een beeldhouwer die kijkt naar een ruwe rots en daar al de contouren in ziet van het beeld dat hij gaat maken. Wat bv helpt, is het stuk al een paar keer beluisteren.
Ik weet dat sommige collega’s daar tegen zijn. Ik heb dat nooit zo goed begrepen. Ze vinden dat je het helemaal van de noten tot je moet nemen. Dat klinkt voor mij als: we gaan voortaan elkaar alleen nog maar schrijven in plaats van praten. Want muziek is toch ook (een hogere vorm) van communicatie? Van uitwisselen van emoties, gedachten, ideeën .. Dat kan op allerlei manieren. Het notenschrift is een fantastische uitvinding, maar het is een middel, niet een doel.
Een andere reden waarom ik oefenen fijn vind, is dat ik gewoon geniet van de klanken. Het voelt alsof ik op reis ben, in een land of in een stad die ik aan het verkennen ben. Ik weet nog niet wat er om de hoek is. Ik ben nieuwsgierig en geniet van wat zich voordoet. Ik denk aan niks anders meer. Ik ben in muziekland.
Om in deze flow te raken, helpt het om een concreet doel te stellen. Het doel moet niet te moeilijk zijn, maar ook niet te makkelijk want dan verslapt de aandacht. Waarschijnlijk is dat ook wat er aan de hand is, als je gedachten krijgt als: “Ik kan het niet en ik ga het nooit leren.” Het doel wat je jezelf dan stelde, ligt te ver weg.
Je kunt wél tegen jezelf zeggen: ik ga proberen de rechterhand van maat 1 tot en met 8 helemaal vloeiend te spelen. Daarvoor neem ik steeds een stukje van 2 maten. Dan neem ik er 2 bij. Dan doe ik ze alle vier achter elkaar. Zo doe ik het ook met de andere 4 maten. Dit herhaal ik een paar keer. Vooral de herhaling van korte stukjes is heel belangrijk bij het oefenen. Als je te snel doorgaat, wordt het namelijk niet opgeslagen in je brein. Korte stukjes met aandacht herhalen. Het is een soort meditatie. Even stilstaan bij het moment. Niet meteen door willen racen.
Allerwarmste concert ooit
Waarschijnlijk is de try-out van Scarlatti in het Vierwindenhuis (Zuidhal) op 25 juni 2023 het warmste concert dat ik ooit heb gegeven. Het was in die week met stip de heetste dag (32 graden). Natuurlijk heeft Maria Barbara een fluwelen rok aan, als koningin van Spanje. Maar daarbij ook nog een zwart hesje, en een pruik. Ze moest zich schuilhouden in de kleedkamer (piepkleine keuken).
Gelukkig kwam Julia haar een waaier brengen, anders was Maria Barbara al flauwgevallen voordat ze haar eerste zin kon zeggen.
Terwijl ik dit vertel, moet ik ineens denken aan een andere keer, toen het ook nogal warm was. Deze twee gelegenheden concurreren met elkaar: dat was op 18 juni 2021, twee jaar geleden: tijden mijn voorstelling ‘Chopin & George Sand’. Ook toen dacht ik dat ik zou bezwijken, en heb het Sand colbertje uitgedaan, halverwege het concert.
Maar goed: genoeg gezeurd over de warmte. Twee reacties van toeschouwers op 25 juni jongstleden:
“Was een heel mooi verhaal vandaag. Boeiend hoe dat dus is gegaan destijds en mooi hoe je dat bracht. Je wordt als publiek er als het ware deelgenoot van doordat jij het zo invoelend brengt.
Het was heel boeiend, dat verhaal, en heel mooie muziek. Je kweekt zo wel Scarlatti fans. Wat had die vleugel trouwens een mooie klank. En wat speelde je de muziek mooi. Zo perfect beheerst.”
Nog een reactie:
“Het was echt een fantastische voorstelling Heleen! Hoop dat nog veel meer mensen het zullen zien!”
De tweede reactie van van iemand met twee kinderen, van rond de 10,11 jaar. Ik heb ze er nog speciaal naar gevraagd. Ze waren bijzonder enthousiast. Dus het goede nieuws is: deze voorstelling is ook voor kinderen vanaf 10 jaar geschikt.
Op 30 juli rond 19 u speel ik de voorstelling in besloten kring. Daarna is er een zomer reces.
De eerste voorstelling na de zomer is op een prachtige plek:
8 oktober in de Meerpadkerk in Amsterdam Noord om 16 uur.
Entree €10,- reserveren via heleenverleur111@gmail.com
Première 26 november om 11.30 in het Pianola Museum.